اعتبار وصیت نامه خود نوشت بدون شاهد

^{_{آیا وصیت نامه خود نوشت بدون شاهد معتبر است ؟}}

وصیت عمل حقوقی است که به موجب آن وصیت کننده به طور مستقیم یا بواسطە دیگری در اموال یا حقوق خود برای بعد از مرگ تصرف میکند.

^{_{عناصر وصیت}} 

^{_{1- موصی}}

 وصیت کننده. در موصی داشتن اهلیت که شامل بلوغ، عقل، اختیار، رشد، عدم ورشکستگی و حالت مستی و بیهوشی است، شرط است. وصیت کودک، فرد دیوانه، مست و کسی که مجبور شده باشد و نیز محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است، صحیح نیست. 

^{_{2- موصی له}}

 کسی که به نفع او وصیت می شود. از شرایط موصی له موجود بودن هنگام وصیت و اهلیت تملک داشتن است. وصیت به نابالغ، دیوانه و کافر صحیح نیست.

^{_{3- موصی به}}

 چیزی که به آن وصیت می شود. مال مورد وصیت ممکن است عین باشد یا منفعت و یا حق، کلی باشد یا شخصی. موردی که به آن وصیت می شود باید جایز باشد، دارای منفعت حلال باشد، از ملک شخص وصیت کننده باشد و  قابلیت نقل و انتقال و معامله داشته باشد.

_{^{4- وصی}}

کسی که به وصیت عمل می کند.

^{_{انواع وصیت}}

مطابق ماده 825 قانون مدنی وصیت بر دو قسم است:
^{_{1- وصیت تملیکی}}

 وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند.  این نوع وصیت عمل حقوقی مجانی یا غیر معوض است که اموال شخص متوفی پس از فوتش به تملک دیگری در می آید. در هر صورت این تملیک با قبول وصیت شونده در پی فوت وصیت کننده تحقق می یابد. لازم به ذکر است در وصیت بر افراد نامحدود و غیر محصور قبول آنها شرط نیست. نکته قابل توجه این است که قبول موصی له قبل از فوت موصی مؤثر نیست، زیرا موصی می تواند از وصیت خود منصرف شود. اما چنانچه موصی له وصیت را بعد از فوت موصی قبول کند و موضوع وصیت را قبض کند، دیگر نمی تواند وصیت را رد کند.  

^{_{2- وصیت عهدی}}

وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور مینماید. در وصیت عهدی قبول شرط نیست اما وصی میتواند تا زمانی که موصی زنده است وصایت را رد کند هزچند قبلا آن را قبول کرده باشد. در صورتی که قبل از فوت موصی رد نکرد بعد از آن حق رد ندارد اگرچه جاهل بر وصایت بوده باشد. لازم به ذکر است رد وصیت باید ابلاغ شود و اگر ابلاغ نشود رد اثر ندارد. همچنین اگر وصی پس از مرگ وصیت کننده از وصیت اطلاع یابد، حق رد آن را ندارد و باید آن را اجرا کند.
لازم به ذکر است موصی ميتواند در هر شرایطی از وصيت خود برگردد. در صورتی که موصی وصيت دومی بعد از وصيت اول خود صادر کند، وصيت دوم مورد پذيرش است و به اجرا درمی آيد.
بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی: وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست؛ مگر به اجازه وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه دهد، فقط نسبت به سهم او نافذ است. 

_{^{طرق نوشتن وصیتنامه}}

^{_{وصیت نامه دست نویس یا خود نوشت}}

 وصیت نامه ای است که شخص آن را با خط خود تنظیم کرده و امضا و تاریخ وصیت را نیز در وصیت نامه درج می نماید.

^{_{وصیت نامه رسمی}}

وصیت نامه ای است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و اعتباری همچون سایر اسناد رسمی خواهد داشت. وصیتنامه رسمی، سندی رسمی و لازم الاجرا به شمار میرود و مفاد آن خواه ناظر به اموال منقول باشد و خواه ناظر به اموال غیرمنقول، بدون نیاز به حکم دادگاه، قابل اجرا است و اسناد عادی تاب مقاومت در مقابل اسناد رسمی را ندارند.

^{_{وصیت نامه سری}}

مطابق ماده 279 قانون امور حسبی وصیت نامه سری مثل وصیت نامه خود نوشت می تواند به خط موصی باشد یا آن که شخص دیگری آن را نوشته باشد. اما در هر حال باید امضا موصی را داشته باشد در غیر این صورت معتبر نخواهد بود. وصیت نامه سری در نزد اداره ثبت محل اقامت موصی یا محل های دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری تعیین شده باشد به امانت گذاشته می شود. این وصیت نامه را نیز می توان مانند وصیت نامه رسمی از محلی که به امانت گذاشته شده پس گرفت. لازم به ذکر است اشخاص بیسواد نمی توانند وصیت نامه سری تنظیم نمایند.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص اعتبار وصیت نامه خود نوشت بدون شاهد}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص اعتبار وصیت نامه خود نوشت بدون شاهد باید گفت به موجب ماده 278 قانون امور حسبی وصیت‌نامه خودنوشت در صورتی معتبر است که تمام آن به خط موصی نوشته شده و دارای تاریخ روز و ماه و سال به خط موصی بوده‌ و به امضاء او رسیده باشد.
♦  بنابراین وصیتنامه مذکور بدون حضور شاهد با وجود شرایط فوق دارای اعتبار است. البته باید توجه داشته باشید که افراد تنها میتوانند تا میزان یک سوم از اموال خود را وصیت کنند و در صورت وصیت بر بیش از آن، نیاز به تایید و تنفیذ وراث می باشد. در صورت رد ورثه دو سوم باقیمانده اموال طبق قانون ارث بین وراث تقسیم می گردد.

_{^{مستندات قانونی - اعتبار وصیت نامه خودنوشت}}

ماده ۸۲۵ قانون مدنی
وصیت بر دو قسم است: تملیکی و عهدی.
ماده ۸۲۶ قانون مدنی
وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند.
وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور مینماید.
‌وصیت کننده موصی، ‌کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است موصی له،‌ مورد وصیت موصی‌به و کسی که به موجب وصیت عهدی ولی بر مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده میشود وصی نامیده میشود.
ماده ۸۲۷ قانون مدنی
تملیک به موجب وصیت محقق نمیشود مگر با قبول موصی‌له پس از فوت موصی.
ماده ۸۲۸ قانون مدنی
هر گاه موصی‌له غیر محصور باشد مثل اینکه وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.
ماده ۸۲۹ قانون مدنی
قبول موصی‌له قبل از فوت موصی موثر نیست و موصی میتواند از وصیت خود رجوع کند حتی در صورتی که موصی‌له موصی به را‌ قبض کرده باشد.
ماده ۸۳۰ قانون مدنی
نسبت به موصی‌له رد یا قبول وصیت بعد از فوت موصی معتبر است بنابراین اگر موصی‌له قبل از فوت موصی وصیت را رد کرده باشد ‌بعد از فوت میتواند آن را قبول کند و اگر بعد از فوت آن را قبول و موصی به را قبض کرد دیگر نمیتواند آن را رد کند لیکن اگر قبل از فوت قبول کرده ‌باشد بعد از فوت قبول ثانوی لازم نیست.
ماده ۸۳۱ قانون مدنی
اگر موصی‌له صغیر یا مجنون باشد رد یا قبول وصیت با ولی خواهد بود.
ماده ۸۳۲ قانون مدنی
موصی‌له میتواند وصیت را نسبت به قسمتی از موصی به قبول کند در این صورت وصیت نسبت به قسمتی که قبول شده صحیح و‌نسبت به قسمت دیگر باطل میشود.
ماده ۸۳۳ قانون مدنی
ورثه موصی نمی‌تواند در موصی به تصرف کند مادام که موصی‌له رد یا قبول خود را به آنها اعلام نکرده است. اگر تاخیر این اعلام موجب تضرر ورثه باشد حاکم موصی‌له را مجبور میکند که تصمیم خود را معین نماید.
ماده ۸۳۴ قانون مدنی
در وصیت عهدی قبول شرط نیست لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی رد‌ نکرد بعد از آن حق رد ندارد گرچه جاهل بر وصایت بوده باشد.

‌ماده ۲۷۶ قانون امور حسبی
وصیت‌نامه اعم از اینکه راجع باشد به وصیت عهدی یا تملیکی منقول یا غیر منقول ممکن است به طور رسمی یا خودنوشت یا سری ‌تنظیم شود.
‌ماده ۲۷۷ قانون امور حسبی
ترتیب تنظیم وصیت‌نامه رسمی و اعتبار آن به طوری است که برای اسناد تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی مقرر است.
‌ماده ۲۷۸ قانون امور حسبی
وصیت‌نامه خودنوشت در صورتی معتبر است که تمام آن به خط موصی نوشته شده و دارای تاریخ روز و ماه و سال به خط موصی بوده‌ و به امضاء او رسیده باشد.
‌ماده ۲۷۹ قانون امور حسبی
وصیت‌نامه سری ممکن است به خط موصی یا به خط دیگری باشد ولی در هر صورت باید به امضاء موصی برسد و به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده در اداره ثبت اقامتگاه موصی یا محل دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری معین می‌گردد امانت گذارده‌ می‌شود.
‌ماده ۲۸۰ قانون امور حسبی
کسی که سواد ندارد نمی‌تواند به ترتیب سری وصیت نماید.
‌ماده ۲۸۱ قانون امور حسبی
کسی که نمی‌تواند حرف بزند هر گاه بخواهد وصیت‌نامه سری تنظیم کند باید تمام وصیت‌نامه را به خط خود نوشته و امضاء نماید و نیز‌در حضور مسئول دفتر رسمی روی وصیت‌نامه بنویسد که این برگ وصیت‌نامه او است و در این صورت مسئول دفتر باید روی پاکت یا لفافی که‌وصیت‌نامه در او است بنویسد که عبارت مزبور را موصی در حضور او نوشته است.
‌ماده ۲۸۲ قانون امور حسبی
وصیت‌نامه سری را موصی همه وقت می‌تواند به ترتیبی که برای استرداد اسناد امانتی مقرر است استرداد نماید.
‌ماده ۲۸۳ قانون امور حسبی
در موارد فوق‌العاده از قبیل جنگ یا خطر مرگ فوری و امراض ساریه و مسافرت در دریا که مراوده نوعاً مقطوع و به این جهت موصی نمی‌تواند به یکی از طرق مذکور وصیت کند ممکن است وصیت به طریقی که در مواد بعد ذکر می‌شود واقع شود.
‌ماده ۲۸۴ قانون امور حسبی
افراد و افسران نظامی و کسانی که در ارتش اشتغال به کاری دارند می‌توانند نزد یک نفر افسر یا هم‌ردیف او با حضور دو گواه وصیت‌خود را شفاهاً اظهار نمایند.
‌ماده ۲۸۵ قانون امور حسبی
در صورتی که نظامی یا کسی که در ارتش اشتغال به کاری دارد بیمار یا مجروح باشد ممکن است وصیت خود را در حضور رییس‌ بهداری ارتش و مدیر بیمارستان که موصی آنجا است اظهار نماید.
‌ماده ۲۸۶ قانون امور حسبی
اشخاصی می‌توانند به ترتیب مذکور در دو ماده قبل وصیت نمایند که در جنگ یا مامور عملیات جنگی باشند و یا در محلی زندانی یا‌ محصور باشند که مراوده‌ای با خارج نباشد.
‌ماده ۲۸۷ قانون امور حسبی
در سایر موارد مذکور در ماده ۲۸۳ موصی می‌تواند در حضور دو نفر گواه وصیت خود را اظهار نماید و یکی از آن دو گواه اظهارات او را‌با تعیین تاریخ روز و ماه و سال و محل وقوع وصیت نوشته و موصی و گواه‌ها آن را امضاء می‌نمایند و اگر موصی نتواند امضاء کند گواه‌ها این نکته را در‌وصیت‌نامه قید می‌کنند.
‌ماده ۲۸۸ قانون امور حسبی
اشخاصی که مطابق ماده ۲۸۴ و ۲۸۵ وصیت نزد آنها شده و همچنین گواه‌های مذکور در ماده قبل در اول زمان امکان باید در اداره ثبت‌اسناد یا محلی که در آیین‌نامه وزارت دادگستری تعیین می‌شود حاضر شده وصیت‌نامه را مطابق مقررات راجع به امانت گذاردن اسناد امانت بگذارند و‌ ضمناً اعلام کنند که این آخرین وصیت موصی است که با داشتن اهلیت اظهار داشته.
‌ماده ۲۸۹ قانون امور حسبی
در صورتی که اشخاص مذکور در ماده ۲۸۴ و ۲۸۵ اظهارات موصی را ننوشته باشند در اول زمان امکان نزد دادرس دادگاه بخشی که به‌ او دسترسی دارند حاضر شده و اظهارات موصی را با تاریخ و محل وقوع وصیت و اهلیت موصی شفاهاً اظهار می‌دارند. اظهارات مزبور در‌صورتمجلس نوشته شده و به امضاء دادرس دادگاه بخش و گواه‌ها می‌رسد.
‌ماده ۲۹۰ قانون امور حسبی
وصیتی که مطابق مواد قبل (‌در موارد غیر عادی) واقع می‌شود بعد از گذشتن یک ماه از تاریخ مراجعت و رسیدن موصی به محلی که‌ بتواند به یکی از طرق مذکور در ماده ۲۷۶ وصیت کند یا گذشتن یک ماه از تاریخ باز شدن راه و مرتفع شدن مانعی که به واسطه آن مانع نتوانسته موصی‌به یکی از طرق مذکور وصیت نماید بی‌اعتبار می‌شود مشروط به اینکه در مدت نامبرده موصی متمکن از وصیت باشد.
‌ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی
هر وصیتی که به ترتیب مذکور در این فصل واقع نشده باشد در مراجع رسمی پذیرفته نیست مگر اینکه اشخاص ذینفع در ترکه به‌ صحت وصیت اقرار نمایند.
‌ماده ۲۹۲ قانون امور حسبی
هر دادگاه، اداره، بنگاه یا شخصی که وصیت‌نامه به او سپرده شده و نیز دادگاهی که در موارد فوق‌العاده وصیت در آنجا اظهار گردیده‌ مکلف است بعد از اطلاع به فوت موصی وصیت‌نامه یا صورتمجلس راجع به وصیت را به دادگاه بخشی که برای رسیدگی به امور راجع به ترکه متوفی صالح است بفرستد اعم از اینکه وصیت‌نامه نامبرده به حسب قانون قابل ترتیب اثر باشد یا نباشد و هر گاه وصیت‌نامه متعدد باشد باید تمام آنها فرستاده‌ شود.
‌ماده ۲۹۳ قانون امور حسبی
هر گاه کسی که وصیت‌نامه نزد او است خارج از مقر دادگاه بخش مذکور فوق باشد می‌تواند وصیت‌نامه را به دادگاه محل خود تسلیم‌ نماید و آن دادگاه مکلف است فوراً وصیت‌نامه را به دادگاه بخش نامبرده بفرستد.
‌ماده ۲۹۴ قانون امور حسبی
دادگاه بخش در آگهی که برای اداره یا تصفیه ترکه یا تصدیق حصر وراثت می‌شود قید می‌کند که هر کس وصیت‌نامه‌ای از متوفی نزد او‌است در مدت سه ماه به دادگاهی که آگهی نموده بفرستد و پس از گذشتن این مدت هر وصیت‌نامه‌ای (‌جز وصیت‌نامه رسمی و سری) ابراز شود از‌درجه اعتبار ساقط است.
‌ماده ۲۹۵ قانون امور حسبی
پس از گذشتن مدت مذکور فوق دادگاه بخش وقتی را برای افتتاح وصیت‌نامه تعیین و به اشخاصی که وراثت آنها معلوم است اطلاع‌می‌دهد که در وقت مزبور حاضر شوند.

‌ماده ۲۹۶ قانون امور حسبی

هنگام ابراز وصیت‌نامه دادرس دادگاه بخش باید با حضور نماینده دادستان یا مدیر دفتر صورتمجلسی مشتمل بر خلاصه وصیت و‌اینکه وصیت‌نامه در حضور او باز شده و خصوصیات وصیت‌نامه از قبیل مهر و موم و غیره تنظیم و به امضاء حضار برساند.
‌وصیت‌نامه سری را دادرس دادگاه بخش با حضور اشخاصی باز می‌نماید که لفاف آن را امضاء یا مهر کرده و در تاریخ باز کردن زنده و در مقر دادگاه‌ حاضر هستند.
‌اصل وصیت‌نامه که مطابق این ماده نزد دادرس دادگاه بخش باز می‌شود به دفتر امانات ثبت فرستاده می‌شود و رونوشت آن در دفتر دادگاه می‌ماند. اشخاص ذینفع می‌توانند از آن رونوشت بگیرند.
‌ماده ۲۹۷ قانون امور حسبی
بعد از باز شدن وصیت‌نامه دادگاه بخش به اشخاصی که وصیت به نفع آنها شده یا کسانی که وصی معین شده‌اند مراتب را اطلاع‌ می‌دهد.
‌ماده ۲۹۸ قانون امور حسبی
وصیت‌نامه وقتی معتبر است که تمام آن موجود باشد و ادعاء فقدان وصیت‌نامه اعم از اینکه این دعوی نسبت به تمام وصیت‌نامه یا‌ قسمتی از آن باشد مسموع نیست.
‌ماده ۲۹۹ قانون امور حسبی
ترتیب صدور سند مالکیت به نام ورثه یا موصی‌له نسبت به اموال غیر منقول که به نام مورث ثبت شده است در آیین‌نامه وزارت‌ دادگستری معین می‌شود.