راهنمای جامع مراحل و شرایط حصر وراثت

پس از فوت فرد، اموال او به طور قهری و غیر ارادی داخل در دارایی وراث قرار میگیرد مگر اینکه هر یک از ورثه یا تمامی آنها ترکه را رد کنند.اما اگر وراث می‌خواهند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، در مرحله نخست باید تقاضای گواهی انحصار وراثت کنند (ماده یک قانون تصدیق انحصار وراثت). به این معنا که منحصر بودن آنها در ارث بردن از فرد متوفی و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود.کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز آن است که بدون گواهی انحصار وراثت امکان تصرف حقوقی در اموال متوفی وجود ندارد هر چند که تصرف مادی در صورت رضایت تمامی ورثه ممکن است.به گواهی انحصار وراثت، گواهی حصر ورثه یا گواهی انحصار ورثه یا گواهی حصر وراثت هم گفته می شود.

_{^{گواهی انحصار وراثت چیست ؟}}

• وقتی فردی فوت می کند اموال او به صورت غیر ارادی و آنی به ورثه او منتقل می شود.حال برای اینکه ورثه بتوانند در اموال وی دخالت و تصرف نمایند چون مال به صورت مشاع است و مصداق سهم هر کس مشخص نیست، و البته به دلیل عدم تساوی در سیستم حقوقی ما لازم است مشخص شود که ورثه متوفی چه کسانی هستند یا به تعبیر دیگر برای دخالت در اموال متوفی حضور و رضایت چه کسانی لازم است.به همین منظور طبق نظر قانونگذار ابتدا و قبل از هر نوع تصرف باید ورثه متوفی در قالب صدور یک گواهی شناسایی و تعیین شوند.
• به عبارت دیگر منظور از گواهی انحصار وراثت یا به تعابیر دیگر گواهی حصر ورثه، حصر وراثت و انحصار ورثه این است که مرجع صالح با درخواست متقاضی و در صورت صلاحدید با انجام تحقیقات و با آگهی در روزنامه به شناسایی وراث متوفی و صاحبان حق در ارث (مانند کسی که به نفع او وصیت شده ولی جزو ورثه نیست) می پردازد.
• ممکن است گفته شود مراجع دولتی و رسمی می توانند با دسترسی که به سامانه ثبت احوال دارند از هویت ورثه مطلع شوند و دیگر نیازی به گواهی انحصار وراثت در حال حاضر نیست؛ این گفته چند ایراد و اشکال دارد از جمله اینکه :

الف – ممکن است شخصی رابطه نسبی یا سببی یا متوفی داشته باشد ولی نسبت او در شناسنامه وی و در سامانه ثبت احوال ثبت نشده باشد.حتما شما هم دیده یا شنیده اید که کسی فرزندی دارد که نام فرزند او در شناسنامه اش نیامده و در سامانه ثبت احوال هم ثبت نشده؛ همچنین است در خصوص همسر دائمی.

ب – شخصی که به نفع او وصیت شده ممکن است اصلا جزو ورثه نباشد ولی درج نام او در گواهی انحصار وراثت خریدار احتمالی نسبت به وجود حق برای او آگاه و مطلع می سازد.

ج – اموال غیر منقول گاهی با سند عادی فروخته می شوند و بنگاه های معاملات ملکی دسترسی به سامانه ثبت احوال ندارند.

_{^{گواهی انحصار وراثت را از کجا بگیریم ؟}}

در حال حاضر مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت شورای حل اختلاف است.قبل از تاسیس شوراهای حل اختلاف در سال 1381 این مورد در صلاحیت محاکم حقوقی بود و در زمان وجود دادگاه های صلح در صلاحیت محاکم صلح.

_{^{آیا برای گرفتن گواهی انحصار وراثت حتماً نیاز به وکیل هست ؟}}

برای گرفتن گواهی انحصار وراثت داشتن وکیل دادگستری ضرورت ندارد و خود افراد هم می توانند با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ، ثبت درخواست و تکمیل مدارک پروسه آن را به جریان بیاندازند.

داشتن وکیل دادگستری کمی جریان امر را سریع تر می کند و گواهی انحصار وراثت در زمان کمتری صادر می شود مثلاً در صورت نیاز به استعلام از سامانه ثبت احوال به دلیل نقض مدارک با پیگیری وکیل پاسخ استعلام سریعتر واصل می شود و همچنین درخواست به صورت صحیح تقدیم شده و اشتباه و ناآگاهی مانعی برای رسیدگی سریع نخواهد بود.

داشتن وکیل همچنین به کسانی توصیه می شود که خود وقت پیگیری مراحل صدور گواهی انحصار وراثت را ندارند یا اصلا در محل آخرین اقامتگاه متوفی ساکن نیستند.

نکته – باید توجه داشته باشید که مسئله انحصار وراثت از تقسیم ارث جدا است. درخواست تقسیم ارث یا مطالبه سهم الارث از دادگاه زمانی پیش می آید که ورثه بر سر تقسیم ارث با هم اختلاف دارند. در نتیجه نباید گمان رود که با سپردن درخواست صدور گواهی انحصار وراثت به وکیل مسئولیت مطالبه سهم ارث یا تقسیم ارث نیز با اوست.

_{^{وکیل انحصار وراثت چه کمکی به شما می کند ؟}}

همانطور که در بالا هم توضیح داده شد مهمترین اثر سپردن مسئولیت درخواست صدور این گواهی به یک وکیل انحصار وراثت ، یکی تسریع در جریان صدور آن و دیگر انجام صحیح کار و دوری از اشتباه است.

همچنین اینکه با داشتن وکیل خود، دیگر درگیر مراحل و تشریفات صدور گواهی انحصار وراثت در شورای حل اختلاف و سایر مراجع نخواهید شد.

_{^{مراحل درخواست گواهی انحصار وراثت}}

اگر وراث بخواهند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، در مرحله نخست باید انحصار وراثت کنند. به این معنا که منحصر بودن آنها در ارث بردن از فرد متوفی و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات می شود. کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز آن است که بدون انحصار وراثت، وضعیت ورثه و چگونگی تقسیم ترکه به طور رسمی روشن نمی‌شود.

_{^{به منظور صدور گواهی انحصار وراثت مراحل زیر باید طی شود :}}

1- تکمیل مدارک لازم

2- مراجعه به دفتر خدمات قضایی

3- ثبت نام در سامانه سنا

4- ثبت دادخواست با موضوع درخواست صدور گواهی انحصار وراثت

5- مراجعه به شورای حل اختلاف و پیگیری ارجاع پرونده و رفع نواقص احتمالی

6- پیگیری درج آگهی در روزنامه

7- پس از حدود سه ماه صدور گواهی انحصار وراثت

 مدارک لازم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت

_{^{مدارک درخواست گواهی انحصار وراثت}}

برای اقدام به این کار مدارکی از قبیل گواهی فوت، شناسنامه متوفی و ورثه لازم است همچنین اگر متوفی قبل از فوت، متاهل بوده باشد، ارایه سند ازدواج به انضمام اظهارنامه مالیاتی و استشهادیه ضروری است؛ بر اساس استشهادیه، شهود در دفتر اسناد رسمی شهادت می‌دهند که ورثه فرد متوفی که در تاریخی مشخص فوت کرده است، چه کسانی هستند.

پس از آماده شدن این مدارک و ارایه آنها توسط ورثه به شورای حل اختلاف، این شورا به صدور گواهی حصر وراثت اقدام می‌کند. این مدارک عبارتند از : 

1-  گواهی فوت 

2- شناسنامه متوفی 

3- کارت ملی متوفی 

4- شناسنامه متقاضی 

5- کارت ملی متقاضی

6- شناسنامه و کارت ملی بقیه ورثه

7- استشهادیه 

8- سند ازدواج متوفی

9- سند طلاق متوفی 

10- وصیت نامه متوفی (در صورت وجود) 

11- گواهی مبنی بر میزان سهم الارث از مرجع مذهبی مربوطه اگر متوفی از اقلیت های دینی باشد.

_{^{نمونه استشهادیه گواهی انحصار وراثت}}

آقای/خانم ............. به شناسنامه شماره .......... به استناد شهادتنامه و گواهی فوت و فتوکپی شناسنامه ورثه درخواستی به شماره ....... ، تقدیم این دادگاه نموده چنین اشعار داشته است که شادروان ............ به شناسنامه شماره ........... در تاریخ ................... دراقامتگاه دایمی خود در گذشته و ورثه حین الفوت وی عبارتند/عبارت است از ..................... ، پس از تشریفات قانونی و انتشار سه نوبت آگهی در روزنامه و عدم وصول هرگونه لایحه یا اعتراض یا ارائه وصیت نامه سری یا رسمی حسب گواهی متصدی مربوط و ملاحظه گواهینامه مالیات بر ارث به شماره .................. سرانجام در تاریخ ............. در وقت فوق العاده شعبه ............... دادگاه حقوقی 2 تهران به تصدی امضاء کننده زیر تشکیل و پس از ملاحظه پرونده کار گواهی می نماید که ورثه درگذشته منحصر به اشخاص/شخص یادشده در بالا بوده و وراث دیگری ندارد و دارایی آن روانشاد پس از پرداخت و انجام حقوق و دیونی که بر ترکه تعلق می گیرد.

یک هشتم اموال منقول و بهای ابنیه و اشجار سهم همسر و بقیه از آن دختر متوفی است.

اعتبار قانونی این گواهینامه از حیث مبلغ نامحدود است.

رئیس شعبه ............ دادگاه حقوقی 2 تهران

_{^{نحوه رسیدگی به دادخواست انحصار وراثت در شورای حل اختلاف}}

گواهی حصر وراثت به موجب دادخواستی که به شورای حل اختلاف ارایه می‌شود و با انجام تشریفاتی که در قانون امور حسبی پیش‌بینی شده است، صادر می‌شود.

دادگاه پس از ملاحظه اسناد و مدارك مربوط، با هزینه متقاضی، درخواست وی را یك نوبت در یكی از روزنامه‌های كثیرالانتشار یا محلی آگهی می‌کند. پس از گذشت یك ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی كه كسی به آن اعتراض نکند بدون تشكیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت كه بیانگر مشخصات و تعداد وراث و نسبت آنها با متوفی و سهم آنها از ماترك است، صادر می‌کند.

صدور گواهی تصدیق حصر وراثت بدان معناست که ورثه فرد متوفی منحصر به افرادی است که نامشان در این گواهی قید شده است.

_{^{ارث زوجه از اموال متوفی}}

در گذشته زوجه از اموال غیر منقول مانند زمین اعم از عین یا قیمت آن ارث نمی‌برد و به طور طبیعی در گواهی انحصار وراثت نیز منعکس می‌شد که زوجه حسب مورد از یک چهارم یا یک هشتم اموال منقول ارث می‌برد.

این در حالی است که با اصلاح قانون مدنی که بر اساس آن زوجه از قیمت اموال غیرمنقول نیز ارث می‌برد، به طور طبیعی این موضوع در گواهی انحصار وراثت نیز می آید. در حقیقت زوجه از حیث اینکه در همه اموال سهم دارد، مشابه سایر ورثه است.

چنانچه در زمان فوت متوفی، مورث (ارث‌بر) جنینی باشد که در صورت زنده متولد شدن از متوفی ارث خواهد برد، نمی‌توان درخواست گواهی انحصار وراثت را تا تعیین وضعیت جنین ارایه کرد و چنانچه درخواست شده باشد رسیدگی باید متوقف شود. 

نکته – توجه داشته باشید که مرد فوت شده هر تعداد همسر داشته باشد میزان یک چهارم (در صورت عدم وجود فرزند) یا یک هشتم (در فرض وجود فرزند) بین همه همسران به طور مساوی تقسیم خواهد شد.

نکته – همسر موقت یا به تعبیر عامیانه صیغه ای در هیچ فرضی از متوفی ارث نمی برد.حتی اگر ضمن ازدواج ارث بردن شرط شده باش ولی فرزند از همسر موقت مانند سایرین و مطابق قاعده ارث خواهد برد.

_{^{آثار صدور گواهی انحصار وراثت}}

مطابق ماده 370 قانون امور حسبی، پس از صدور گواهی انحصار وراثت، ورثه و اشخاص ذینفع می‌توانند بر اساس گواهی صادر شده اموال و مطالبات متوفی را از اشخاص متصرف یا مدیون مطالبه کنند. البته واضح است که در صورت تعدد وراث، اموال و مطالبات مزبور باید به هر شخصی که وراث جمعاً تعیین می‌کنند، تسلیم شود؛ زیرا اموال مزبور بین ورثه و اشخاص ذی‌نفع که حقی در ترکه دارند، مشاع بوده و تصرف در مال مشاع بدون اذن همه شرکا ممکن نیست. 

همچنین مطابق ماده 374 قانون امور حسبی، در صورتی که مال غیر منقولی به نام متوفی ثبت شده باشد با تسلیم گواهی انحصار وراثت مربوط به متوفی، ملک مزبور به نام وراث و اشخاص ذی‌نفع ثبت خواهد شد. 

_{^{اعتراض به گواهی انحصار وراثت}}

اگر فردی به گواهی صادرشده درباره انحصار وراثت اعتراضی داشت، می‌تواند اعتراض خود را اعلام کند، به طور مثال یکی از ورثه ممکن است اعتراض داشته باشد که نامش در گواهی قید نشده است همچنین ممکن است موصی‌له (فردی که وصیت به نفع او انجام شده است) یکی از اعتراض‌کنندگان به گواهی انحصار وراثت باشد.

^{_{چه کسانی می توانند گواهی انحصار وراثت دریافت کنند ؟}}

وراث متوفی و اشخاص ذینفع اعم از هر شخصی كه منفعتی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کند.

چنانچه وراث یا اشخاص ذی‌نفع متعدد باشند، نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یك نفر از این افراد برای امضا و ارایه دادخواست گواهی انحصار وراثت كافی است.

ماده 20 قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: «دعاوی راجع به تركه متوفی اگرچه خواسته، دین و یا مربوط به وصایای متوفی باشد، تا زمانی كه تركه تقسیم نشده، در دادگاه محلی اقامه می‌شود كه آخرین اقامتگاه متوفی در ایران، آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی به دعاوی یادشده در صلاحیت دادگاهی است كه آخرین محل سكونت متوفی در ایران، در حوزه آن بوده است.»هم اکنون مرجع صلاحیتداری که به انجام امور مربوط به انحصار وراثت می‌پردازد، شورای حل اختلاف است.

_{^{اشخاصی که می‌توانند به گواهی انحصار وراثت اعتراض کنند}}

_{^{1- دادستان یا رئیس حوزه قضایی}}

مطابق ماده 367 قانون امور حسبی، در همه مواردی كه دادستان تشخیص دهد كه متوفی بلا وارث بوده و درخواست اشخاص برای صدور تصدیق بی‌‌اساس است، می‌تواند به ‌درخواست تصدیق وراثت اعتراض کند. همچنین وی می‌تواند در صورتی كه متوفی را بلاوارث بداند، به تصدیق انحصار وراثت در موردی هم كه تصدیق ‌مسبوق به آگهی نبوده‌است، اعتراض كند و در هر حال دادستان حق دارد از رأی دادگاه تقاضای تجدیدنظر کند.
البته تا زمانی كه برای محجور، قیم و برای غایب، امین معین نشده است، دادستان می‌تواند به نام محجور و غایب به درخواست تصدیق انحصار ‌وراثت اعتراض کند که این موضوع در ماده 368 قانون امور حسبی بیان شده است.

_{^{2- اشخاص ذی‌نفع}}

در صورتی که گواهی انحصار وراثت به زیان وراث یا اشخاص ذی‌نفع صادر شود، هر یک از آنها می‌توانند به آن اعتراض کنند؛ مثلا اگر نام یکی از وراث متوفی در گواهی انحصار وراثت ذکر نشده باشد، نامبرده می‌تواند با ارایه دلایل و مستندات نسبت به صدور گواهی مزبور اعتراض کند. مطابق ماده 369 قانون امور حسبی، رای دادگاه در این مورد قابل تجدیدنظرخواهی است.

_{^{گواهی انحصار وراثت برای فردی که در خارج فوت کرده}}

ماده 356 قانون امور حسبی بیان می‌کند: تصدیق صادره از مقامات صلاحیتدار كشور متوفی راجع به وراثت اتباع خارجه با انحصار آن پس از احراز اعتبار آن در دادگاه ایران از‌ حیث صدور و رعایت مقررات مربوطه به اعتبار اسناد تنظیم‌شده در خارجه قابل ترتیب اثر خواهد بود.

به طوری که ملاحظه می‌شود ماده فوق اعتبار گواهی انحصار وراثت صادره از مقامات صلاحیتدار کشور متوفی را که مربوط به وراثت اتباع خارجه یا انحصار آن است، منوط به احراز صدور آن و رعایت مقررات مربوط به اعتبار اسناد تنظیم‌شده در خارج کرده است. مقررات مربوط به اعتبار اسناد تنظیم شده در خارج از کشور نیز در ماده 1295 و 1296 قانون مدنی آمده است.

_{^{مدت زمان انحصار وراثت چقدر است ؟}}

به طور معمول و متوسط و در حالت نرمال برای صدور گواهی انحصار وراثت دو ماه زمان لازم است.با این وجود در صورت اقدام درست و پیگیری حضوری ممکن است در عمل در زمان کمتری هم این گواهی صادر شود و البته به دلیل عملکرد اشتباه یا وجود پیچیدگی هایی مانند نداشتن مدارک سایر ورثه یا عدم وجود گواهی فوت و مدارک متوفی نزد متقاضی ممکن است این زمان تا چهار یا پنج ماه هم افزایش یابد.

_{^{هزینه وکیل برای انحصار وراثت چقدر است ؟}}

دستمزد وکیل به طور کلی رقم ثابتی نیست و ممکن است با توجه به شهر محل درخواست گواهی و محل حضور وکیل و نیز با عنایت به پیچیدگی های کار یا ضعف احتمالی در مدارک این دستمزد افزایش پیدا کند ولی در حال حاضر دستمزد ما در حالت نرمال مبلغی در حدود 15میلیون تومان است.

_{^{انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور}}

• تفاوت خاصی بین درخواست گواهی انحصار وراثت در فرضی که متقاضی مقیم خارج از کشور باشد با موارد سکونت متقاضی در ایران وجود ندارد جز اینکه بدلیل عدم حضور موکل کار وکیل کمی بیشتر است.مثل اینکه گواهی فوت را خود وکیل باید بگیرد و صدور استشهادیه رسمی نیز با پیگیری وکیل انجام می شود و احتمالاً دعوت از سایر ورثه و درخواست ارائه مدارک نیز بر عهده وکیل گذاشته می شود که طبیعتاً به همین دلایل دستمزد وکیل کمی بیشتر از موارد عادی است .
• متقاضی در صورتی که در سامانه ثنا ثبت نام ننموده باشد بعنوان اولین اقدام پس از انتخاب وکیل باید از طریق ثبت نام در سایت میخک و مراجعه به سفارتخانه ها، کنسولگری ها و دفاتر حفاظت منافع اقدام به اعطاء وکالت به وکیل انتخابی خود بنماید. 
• در فرضی که متوفی خارج از ایران فوت نموده باشد گواهی فوت در سفارتخانه ها یا کنسولگری های ایران صادر می شود.ولی استشهادیه در دفتر خانه های اسناد رسمی مستقر در ایران تنظیم شده و اگر متوفی اقامتگاهی هم در ایران نداشته باشد شورای مستقر در شهر تهران صلاحیت بررسی و صدور گواهی را دارد.

^{_{نمونه پرونده صدور گواهی انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور}}

_{^{دادخواست گواهی انحصار وراثت}}

خواهان :  سیما .......   نام پدر : یاسر   شغل : پرستار   محل اقامت : تهران.سعادت آباد ........... .

وکیل : مینا کاویانی    نام پدر : احمد  شغل : وکیا پایه یک دادگستری   نشانی : میدان فاطمی.میدان گلها.

خواسته : گواهی حصر وراثت (گواهی حصر واثت مرحوم یاسر  ......)

دلایل و منضمات :

1- فتوکپی مصدق استشهادیه محلی

2- گواهی فوت شماره ..... مورخ 1400/02/08

3- شناسنامه شماره .... صادره از زاهدان

4- تصویر وکالتنامه به شماره .... مورخ 1400/04/06 میزان تمبر مالیاتی به مبلغ 90/000 ریال باطل شد.

5- وکالت نامه شماره ....... موررخ 1400/04/06 میزان تمبر مالیاتی به مبلغ 120000 ریال باطل شد.

_{^{متن دادخواست گواهی انحصار وراثت}}

ریاست محترم شورای حل اختلاف تهران

با سلام

احتراماً به استحضار می رساند شادروان یاسر...... (پدر موکل) فرزند اسداله به شماره شناسنامه ... متولد 1316 صادره از زاهدان مطابق گواهی فوت صادره به شماره .... به تاریخ 1400/02/08 در آخرین اقامتگاه خود واقع در دالاس-تگزاس-امریکا فوت نموده و آخرین اقامتگاه وی در ایران نشانی تهران.سعادت آباد ...... بوده است و متوفی پیرو دین اسلام و مذهب شیعه بوده و مستنداً به استشهادیه رسمی پیوست دادخواست، وراث حین الفوت وی شامل یک همسر دائمی و سه دختر به شرح زیر می باشد :

1- خانم هانیه ..... فرزند بهرام به شماره شناسنامه ..... و کد ملی ..... متولد 1320/11/15 (همسر متوفی)

2- خانم سیما ..... فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... و کد ملی ..... متولد 1355/09/17 (دختر متوفی)

3- سیمین ........ فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... و کد ملی ..... متولد 1358/06/12 (دختر متوفی)

4- خانم ساره ......... فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... و کد ملی ..... متولد 1364/03/10 (دختر متوفی)

نامبرده غیر از ورثه فوق وارث دیگری ندارد.لذا تقاضای رسیدگی و صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود (بیش از پانصد میلیون تومان) مستدعی می باشد.

_{^{رای شورای حل اختلاف - گواهی انحصار وراثت}}

پرونده کلاسه :  ......

شعبه : 261 مجتمع شش شورای حل اختلاف شهر تهران

تصمیم نهایی شماره : ....

خواهان: خانم سیما  .... فرزند یاسر با وکالت خانم مینا کاویانی فرزندن احمد به نشانی .تهران.میدان فاطمی.میدان گلها .

خواسته : گواهی حصر وراثت

_{^{گواهی انحصار وراثت (نامحدود)}}

خانم سیما .... فرزند یاسر با شماره شناسنامه ... به استناد استشهادیه و گواهی فوت و فتوکپی شناسنامه ورثه، درخواستی به شماره ..... تقدیم شورا نموده و چنین اظهار داشته است که شادروان یاسر ..... فرزند اسداله به شماره شناسنامه ..... در تاریخ 1400/02/08 در اقامتگاه دائمی خود در گذشته و ورثه حین الفوت وی عبارتند از :

1- خانم هانیه ..... فرزند بهرام به شماره شناسنامه ..... همسر

2- خانم سیما ..... فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... فرزند دختر

3- سیمین ........ فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... فرزند دختر

4- خانم ساره ......... فرزند یاسر به شماره شناسنامه ..... فرزند دختر

پس از انجام تشریفات قانونی و انتشار یک نوبت آگهی در روزنامه رسمی و عدم وصول هر گونه لایحه یا اعتراض یا ارائه وصیت نامه سری و رسمی حسب گواهی متصدی مربوط،سرانجام در تاریخ 1401/02/15 در وقت فوق العاده شعبه 261 شورای حل اختلاف منطقه 6 تهران به تصدی امضاء کننده زیر تشکیل و پس از ملاحظه پرونده کار، گواهی حصر وراثت به شرح زیر که ورثه در گذشته منحصر به افراد ییاد شده در بالا بوده و وراث دیگری ندارد و دارایی آن روانشادپس از پرداخت و انجام حقوق و دیونی که بر ترکه تعلق می گیرد.وفق ماده 907 و 946 یک هشتم از اموال منقول و بهای یک هشتم از اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان سهم زوجه و مابقی به صورت مساوی بین دختران موفی قابل تقسیم می باشد.

اعتبار قانونی این گواهی نامه از حیث مبلغ نامحدود است.

اطلاع و آگاهی از راه های مطالبه سهم ارث

_{^{سوالات متداول در خصوص گواهی انحصار وراثت}}

_{^{سوال حقوقی - مراحل انحصار وراثت}}

آیا برای صدور گواهی انحصار وراثت داشتن شناسنامه وکارت ملی متوفی الزامی است یاخیر؟درصورت داشتن گواهی فوت ومدارک وراث می شود اقدام کرد ؟ آیا می شود ملک یا زمین متوفی رابه نام یکی از وراث دراورد و یک نفر اقدام به پیگیری کارشود یا نه؟

پاسخ وکیل : 

برای دریافت گواهی انحصار وراثت و به عنوان مدارک لازم بهتر است شناسنامه و کارت ملی متوفی را داشته باشید و اگر ندارید این مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست و راه هایی برای استعلام مدارک متوفی وجود دارد.

می شود ملک را به نام یکی از ورثه کرد ولی این کار عاقلانه نیست و توجیه منطقی ندارد بهتر است باقی ورثه به یک نفر وکالت دهند.

برای طی تشریفات و مراحل گواهی انحصار وراثت حضور و درخواست حتی یکی از ورثه هم کافی است.

_{^{سوال حقوقی - معامله صوری - مالیات بر ارث - انحصار وراثت}}

ملکی خریداری نموده ام لیکن جهت استفاده از تسهیلات بانکی مجبور شدم ملک را به نام پدرم بکنم ایشان فوت نمودن و من تنها یک قولنامه دستی و یک وکالت تام که حالا دیگر هیچ ارزش قانونی ندارد دارم با سایر وراث مشکلی ندارم. چه کار باید انجام دهم که مالیات بر ارث به این ملک تعلق نگیرد؟ چطور ملک را به نام خودم به ثبت برسانم؟ آیا لازم است گواهی انحصار وراثت بگیرم؟

پاسخ وکیل : 

در هر حال باید مالیات بر ارث را بپردازید تا ملک را به نام خودتان بکنید چون سند ملک به نام پدرتان است.

_{^{سوال حقوقی - انتقال مال در دوره حیات به نام فرزندان}}

پدر من فوت کردن یک واحد اپارتمان داشتن که سه دانگ به نام مادرم هست ما هنوز طلب ارث و درخواست انحصار وراثت نکردیم و سه فرزند هستیم دو پسر یک دختر. مادرم از سهم سه دانگ خود میخواهند همه سه دانگ را به نام دو پسر خود کنند ایا این کار از لحاظ قانونی و مخصوصا شرعی مجاز میباشد.

پاسخ وکیل : 

بله طبق قانون افراد می توانند در زمان حیات خویش اموال خود را به هر کسی که خودشان تمایل دارند منتقل کنند.وقتی فرد در دوره حیات خود تصمیم به دخالت و تصرف حقوقی در اموال خود میگیرد این شامل مقررات ارث نمیشود و هیچ گونه ممنوعیت ندارد.

_{^{سوال حقوقی - ارائه لیست اموال در گواهی انحصار وراثت}}

برای گرفتن برگه انحصار وراثت حتما باید لیست اموال همراه دادخواست تحویل دادگاه شود؟نیازی به لیست اموال دارد؟

پاسخ وکیل : 

به هیچ وجه هم زمان با درخواست گواهی انحصار وراثت لازم نیست لیست اموال متوفی ضمیمه شود فقط اینکه اگر ارزش اموال بیشتر از سه میلیون تومان باشد باید در دادخواست اعلام شود چرا که در این فرض مراتب درخواست گواهی انحصار وراثت باید دو بار آگهی شود. حتی مدتی است که به موجب یک مقرره جدید هم زمان با درخواست گواهی انحصار وراثت دیگر نیاز به ارائه اظهارنامه مالیاتی هم نیست.  

 _{^{سوال حقوقی - انحصار وراثت و دادن مهریه در زمان حیات}}

دو دانگ منزل مسکونی خود را به عنوان مهریه به نام دو عروس خود کرده ام و بعد از مدتی هر دو در دادگاه شکایت و سهم خواهی کردند.دادگاه رای به فروش خانه داد و خانه را فروختم. حالا می خواهم بدانم برای اینکه سهم این دو عروس را بدهم به گونه ای که دیگر ادعایی نداشته باشند باید در محضر از آن ها امضا بگیرم و این کفایت می کند یا باید به دادگاه مراجعه کنم و کار دیگری لازم است. در ضمن خانه جدیدی خریده ام چه کار کنم که بعد از مرگم این دو پسر سهمی از ارث نبرند و به دیگر فرزندانم برسد.

پاسخ وکیل : 

خانه جهت پرداخت سهم آن دو به فروش رفته و نیازی به تنظیم سند دیگری نیست اما چنانچه می خواهید خیالتان راحت باشد می توانید صورت جلسه ای تنظیم کنید مبنی بر اینکه سهم انها واگذار شده و پس از این نمی توانند ادعایی در خصوص انحصار وراثت داشته باشند.در مورد سوال دوم می توانید خانه را به فرزندان دیگر صلح کنید (صلح عمری).

_{^{سوال حقوقی - به ارث رسیدن سرقفلی - انحصار وراثت}}

در باب سرقفلی یک باب مغازه است که از طریق ارث به ۱۲ نفر رسیده و وراث نیز چندسالی است طبق آنچه از قبل بین متوفی با مالک برقرار بوده سالیانه یک اجاره جزئی به مالک مغازه پرداخت می کنند به جهت حفظ ارزش سرقفلی بدون اینکه در آن مغازه کسب و کاری انجام دهند. در حال حاضر این پیش فرض در نظر گرفته شود که مالک نه قصد خرید سرقفلی را دارد و نه قصد واگذاری مالکیت مغازه را و همچنین در حال حاضر میان وراث نیز اتفاق نظر برای فروش سرقفلی یا ادامه روند پرداخت اجاره کما فی سایق وجود ندارد ؟اگر یکی از این وراث بخواهد سهم خود را بفروشد بهترین راه ممکن چیست ؟آیا تنها راه طرح شکایت و دعوی در دادگستری است ؟
آیا در صورت طرح شکایت ممکن است خللی در تعیین میزان اجاره فعلی توافق شده با مالک و یا ارزش عرف فعلی سرقفلی بوجود آید ؟
آیا تعدادی از ورثه میتوانند سهم خود را مطابق آنچه از انحصار وراثت به آنها رسیده را بدون اجازه کتبی مالک به سایر ورثه و یا غیر از ورثه که خواهان خرید هستند واگذار نمایند ؟در صورت فروش سرقفلی چه بصورت توافقی با مالک و یا طرح دعوی در دادگاه چه میزان از ارزش سرقفلی متعلق به مالک استآیا در صورت طرح دعوی ممکن است صاحب سرقفلی بیشتر متضرر گردد و یا حالت دیگر ممکن ، خواهشمند است این مسئله را در حد لازم تشریح بفرمائید.

پاسخ وکیل : 

در صورتی که توافق بین وراث برای فروش سرقفلی وجود نداشته باشد باید از طریق دادگاه برای گرفتن دستور فروش اقدام کنید.طرح شکایت تاثیری در قیمت ملک و مبلغ اجاره ندارد.جهت انتقال سرقفلی اجازه مالک لازم است چه بین وراث انجام شود و چه به غیر وراث منتقل شود.مبلغی که به مالک تعلق می گیرد طبق عرف املاک منطقه و توسط کارشناس مشخص می شود.در صورت طرح دعوی می توانید هزینه دادرسی و خسارات وارد شده به دلیل طرح دعوی را از مالک مطالبه کنید.

_{^{سوال حقوقی - انحصار وراثت و مالیات بر ارث}}

پدرم در سال 69 فوت نموده است. انحصار وراثت انجام شده است.حق السهم مادرم از یک واحد آپارتمانی بر اساس قانون قدیم (یک هشتم از ابنیه و اشجار) چه میزان است؟برادرم وکالت بلاعزل و کامل از مادرم دارد. در متن وکالتنامه وکیل قید شده: "اقدام به خرید و فروش اموال موکل به نام هرکس"ولی ذکر نشده :"حتی به نام خودش".آیا برادرم می تواند با وکالتنامه مذکور اقدام به فروش یکواحد آپارتمان مادرم به نام هر کس، حتی خودش، بنماید؟میزان مالیات بر ارث متوفی در حال حاضر چقدر(چند درصد) است؟آیا درصد مذکور بر مبنای قیمت روز املاک متوفی محاسبه می شود یا قیمت کارشناسی که معمولا پایین تر از قیمت روز است ( مانند قیمتی که در مورد نقل و انتقال دارایی صورت می پذیرد)؟

پاسخ وکیل : 

سهم مادرتان بر اساس قانون مجرا در زمان فوت محاسبه می شود.در صورتی که قید نشده باشد که وکیل می تواند مورد وکالت را به خودش هم منتقل کند امکان این انتقال وجود ندارد حتی اگر ذکر شود که به نام هرکس.قانون مالیات های مستقیم را برای دانستن میزان مالیات بر ارث و نحوه تعیین آن مطالعه کنید.در خصوص تقسیم ارث و محاسبه سهم زوجه ملاک قیمت گذاری زمان تقسیم اموال است.

_{^{سوال حقوقی - قوانین انحصار وراثت و هبه}}

پدرم در سال 60 یک قطعه زمین به مساحت 2000مترمربع از نسقی زارعانه خویش را به برادرم (الف) فروختند و وی اقدام به کارگاه در زمین خریداری نمود و کل دوهزار متر را بنام خویش سند قطعی دفترچه ای اخذ نمودند. شخص الف در سال 90 فوت نمودند و چون مجرد بودند وراث حین الفوت وی پدر و مادر ما هستند ولی نه گواهی حصر وراثت دریافت نمودند و نه اینکه سند را به نام خویش منتقل نمودند سپس در سال 94 پدرم یک قطعه از همان ملک را با استناد به نسق زارعانه خویش به برادرم (ب) هبه نمودند.
در صورتی که ملک موصوف سند داشته وهنوز به وراث منتقل نشده .پدرم در سال 95 فوت نمودند اکنون برادرم (ب) قصد فروش زمین هبه شده را دارد.آیا این هبه نامه عادی ؛قانونی است یا خیر؟با توجه به اینکه بخشی از زمین هبه شده و برادرم الف بدهی بانکی دارد ،آیا بدهی بانکی متوفا میتواند هبه نامه را ابطال نماید؟لازم به ذکر است که مادرم بعنوان احدی از وراث ذیل هبه نامه را بعنوان گواه امضا نموده در صورت قانونی بودن هبه نامه،آیا از سهم الارث مادرم نیز کسر خواهد شد یا خیر؟

پاسخ وکیل : 

با توجه به اينكه كل ملك به اسم شخص الف سند زده شده است، اگر اين انتقال قانوني بوده كليه اقدامات بعد از آن از جمله هبه باطل بوده و در حال حاضر تنها ورثه ايشان مادرتان ميباشد.

_{^{سوال حقوقی - نحوه تقسیم ارث و گرفتن گواهی انحصار وراثت​}}

نحوه تقسیم ارث بجای مانده از متوفی بمبلغ ۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان وجه نقد بین مادر متوفی، همسر متوفی و ۵ فرزند اناث چگونه است؟چطور باید گواهی انحصار وراثت بگیریم؟

پاسخ وکیل : 

در تقسیم ارث ایشان همسر در اولويت می باشند یعنی يك هشتم سهم ايشان از ٨٠٠ ميليون كم مي شود و سپس باقيماند بین وراث تقسيم مي شود.جهت اخذ گواهی انحصار وراثت باید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست صدور کواهی انحصار وراثت بدهید.

_{^{سوال حقوقی - ارث زن از همسر فوت شده}}

پدرم یک سال پیش مادرم را طلاق داده و از دو سال پیش مرضی داشت که از همان مرض مرد، الان مدت طلاق تا فوت شده یک سال و چهار روز آیا می توانیم دادخواست انحصار وراثت بدهیم که مادرم ارث ببرد؟

پاسخ وکیل : 

طبقه ماده 944 قانون مدنی ارث تا یکسال بعد از فوت اگر به دلیل همان بیماری باشد به همسر تعلق می گیرد.ارث بری و انحصار وراثت بین زن و شوهر فقط در فرضی است که ازدواج دائم باشد.در نکاح منقطع و موقت نمی توان شرط ارث گذاشت و متقابلاً در نکاح دائم نمیتوان شرط عدم ارث درج نمود.بطور کلی به 2 دلیل امکان توافق بر سر ارث احتمالی آینده وجود ندارد.یکی اینکه مقررات ارث و توارث آمره اند و دوم اینکه ساقط نمودن چیزی که هنوز موجبات ایجاد آن فراهم نشده منطقاً صحیح نیست که در حقوق سنتی (شریعت و فقه) به آن اسقاط ما لم یجب یا ابراء ما لم یجب گفته می شود.ارث زن از شوهر در صورتی که فرزندی برای متوفی نباشد 1/4 کل اموال وی و اگر متوفی فرزند داشته باشد 1/8 کل اموال همسر است .

اگر متوفی چند همسر داشته باشد این 1/4 یا 1/8 بین همه ی آن ها بطور مساوی تقسیم می شود .در بسیاری از طلاق ها (طلاق های رجعی) از 3 ماهه بعد از طلاق یعنی دوران عده زن از شوهر خود ارث می برد .حکم استثنایی ماده 944 می گوید اگر شوهری که مریض است زن خود را در حال مرض طلاق دهد تا یکسال بعد و به جهت همان مرض بمیرد همسر او از وی ارث می برد اگر چه طلاق بائن باشد و حتی اگر طلاق رجعی نباشد مشروط بر اینکه زن بعد از طلاق از شوهر فوت شده خود با فرد دیگری ازدواج نکرده باشد .

_{^{سوال حقوقی - انحصار وراثت}}

آیا برای انحصار وراثت ملک دعاوی حقوقی را به طرفیت یک نفر از ورثه طرح کنند؟آیا بایستی به طرفیت همه ورثه مطرح نماید یا یکی از آنها؟

پاسخ وکیل : 

در کلیه دعاوی با موضوع اموال مشترک و اموال مشاع اعم از اینکه موضوع شراکت، سرقفلی که یک مال اعتباری و انتزاعی است باشد یا اموال عینی و فارق از اینکه منشا شراکت ارث باشد یا سایر طرق، مالک ملک باید به طرفیت همه وراث طرح دعوا کند و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت بدهند.

_{^{سوال حقوقی - فرزند خواندگی و ارث​}}

هر گاه خانم و یا شوهر طفل اصلی، فرزند خویش را به کسی دیگری به شکل دایمی بدهد، به طفل مذکور از پدر و مادر اولی میراث میرسد و یا اینکه از پدر و مادر دومی؟

پاسخ وکیل : 

در بحث فرزند خواندگی چه در قالب قانونی (بهزیستی) یا غیرقانونی به بچه ارث تعلق نمی گیرد مگر الزاماتی که بهزیستی در ابتدا از پدر و مادر متقاضی فرزند می خواهد (تامین اقتصادی آینده طفل در قالب ملک یا حساب بانکی و....) در خصوص مورد شما هم که مشخص نیست این فرزند خواندگی در چه قالبی است ؟ از پدر و اصلی خود ارث می برد و می توانند تقاضای انحصار وراثت بدهند و از پدر ومادری که به فرزند خواندگی گرفته شده ارثی نمی برند مگر اینکه پدر و مادر دوم خود با رضایت خود ارثی را در وصیتنامه خود به نفع فرزند خوانده مشخص نمایند.

_{^{سوال حقوقی - صلح عمری - ارث - وصیت}}

سلام. اینجانب منزلی به نامم می باشد.می خواهم بعد از فوتم همسرم تمام این ملک را صاحب اختیار باشد و فرزندانم در مورد این ملک سهمی نداشته باشند. فردی ما را راهنمایی کرد و گفت عقد صلح ببندید و طبق ان بعد از مرگ طرف قرارداد می تواند صاحب اختیار کامل باشد از طرفی فرد دیگر گفت شما نمی توانی در بیش از یک سوم اموالتان تصمیم بگیری و وصیت کنید.حال سوال حقوقی من این است که صلح عمری مناسب تر است یا وصیت تا فرزندانم ارث نبرند؟

پاسخ وکیل : 

برای رسیدن به این منظور صلح عمری بهتر از وصیت نامه است تا فرزندانتان شامل دریافت ارث نشوند. به عبارت دیگر شما الان ملک را به کسی که می خواهید صلح می کنید و حق استفاده را تا زمان حیات و پایان عمر برای خود نگه می دارید.