آیا پرداخت ثمن شرط صحت و اعتبار معامله است ؟
- شرایط اساسی صحت قرارداد در ماده ۱۹۰ قانون مدنی تصریح و احصا شده است و در حقوق و فقه قاعده ای تحت عنوان اصالة الصحه یا اصل صحت است که به موجب آن قراردادهایی که بین افراد منعقد می شود اصولا صحیح هستند مگر اینکه دلیلی بر عدم صحت آن وجود داشته باشد.
- البته که فقدان شرایط صحت معامله همیشه یکسان نیست و در برخی از موارد ناظر بر بطلان معامله است و در برخی از موارد عدم نفوذ.
- عقد بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم .
- وجود ثمن از ارکان اصلی عقد بیع می باشد یعنی اگر تملیک عین در برابر ثمن نباشد نمی توان قرارداد را بیع نامید و اگر در بیع شرط شود که مال به رایگان انتقال یابد یا ثمن به ملکیت فروشنده در نیاید چنین شرطی خلاف مقتضای ذات عقد است.
- همچنین در لازم بودن عقد بیع تردیدی نیست و به هیچ وجه طرفین قرارداد نمی توانند عقد بیع را بهم بزنند مگر اینکه اختیار قانونی جهت فسخ معامله را داشته باشند.
- همچنین در اثر توافق بین طرفین معامله عقد بیع حاصل می شود و نیازی به هیچ تشریفات دیگری جهت ایجاد عقد وجود ندارد و عقد رضایی محسوب می شود.
پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص تاثیر پرداخت ثمن در صحت معامله
♦ همانطور که در مطالب فوق بیان شد، عقد بیع از عقود لازم و رضایی است و با ایجاب و قبول و توافق طرفین عقد محقق خواهد شد و طرفین ملزم به اجرای دقیق مفاد قرارداد هستند و هیچکس حق برهم زدن قرارداد را ندارد مگر به اختیارات قانونی جهت فسخ معامله.
♦ تعهدات اصلی طرفین عقد بیع تادیه ثمن توسط خریدار و تسلیم مبیع توسط بایع می باشد و هر شرطی خلاف این دو تعهد ، خلاف ذات عقد است و باطل و مبطل عقد خواهد بود. (ماده ۳۶۲قانون مدنی)
♦ ماده ۳۹۴ قانون مدنی نیز به خریدار و فروشنده این اختیار را داده است که موعد پرداخت ثمن و محل تادیه آن را آزادانه معین کنند.
♦ پس شما متعهد به پرداخت ثمن هستید اما نحوه و ترتیب پرداخت ثمن جز توافقات فرعی محسوب می شود و خللی به اصل تعهدات وارد نمی کند ؛ اما تا اتمام أقساط ثمن شما متعهد به پرداخت خواهید بود و در صورت عدم پرداخت ضمانت اجرای مدنی برای شما لحاظ خواهد شد.
♦ در رابطه با سوال دوم باید گفت که اگر توافق دو طرف بر ایجاد عقد بیع باشد پرداخت ثمن از ارکان اصلی عقد بیع محسوب خواهد شد و شما ملزم به پرداخت و تادیه ثمن معامله خواهید بود اما اگر طرفین قصد ایجاد عقد مجانی مثل هبه را کرده باشند انتقال مال غیر معوض خواهد بود و منتقل الیه ملزم به پرداخت هیچ مبلغی نیست اما نکته مهم این است که طرفین بر سر یک نوع عقد توافق کرده باشند در غیر اینصورت اشتباه در نوع موجب بطلان معامله خواهد بود.
♦ همچنین فروشنده می تواند در صورت عدم تادیه ثمن توسط خریدار ابتدا با تسلیم اظهارنامه رسمی مراتب را به مشتری گوشزد کرده و از آن تاریخ سندی رسمی دال بر شروع خسارات مالی در دست داشته باشد ؛ همچنین بایع می تواند خیار تاخیر ثمن موضوع ماده ۴۰۲ قانون مدنی را اعمال کند.
♦ در یک کلام وجود ثمن و توافق بر سر مقدار و نحوه پرداخت آن از ارکان عقد بیع است ولی اقتضا ذات عقد نیست که موجب بطلان باشد و شرط ضمن عقد هم محسوب نمی شود که تخلف از آن برای مشروط له حق فسخ ایجاد نماید و صرفا در چنین فرضی می توان خریدار را ملزم به تادیه ثمن نمود و یا در صورت وجود شرایط خیار تاخیر ثمن را اعمال کرد مگر اینکه صراحتا در قرارداد شرط شده باشد که تاخیر یا عدم پرداخت ثمن در مواعد تعیین شده موجب حق فسخ است.
